Genel Olarak;
- Asla panik yapmayın.
- Televizyon ve radyodan deprem ile ilgili bilgileri sürekli izleyin. Söylentilere itibar etmeyin, onları kesin bilgi olarak görmeyin. Yetkililerin yönlendirmelerine uyun. Deprem sırasında radyo, telefon ve televizyona göre daha kullanışlıdır.
- Telefon, sadece acil durumlarda kullanılmalıdır.
- Bulunduğunuz mahalleden uzaklaşmak, şehir dışına çıkmak için arabanızı kullanmayın. Çünkü bu tür çok sayıda araç, trafik sıkışıklığına neden olur. Kurtarma ve yangın söndürme araçları gereken yerlere ulaşamazlar.
DEPREM ANINDA
- Kibrit veya çakmak yakmayın.
- Hareket etmeyin ve toz kaldırmayın.
- Ağzınızı ve burnunuzu mendil ya da kıyafetinle kapatın.
- Borulara ya da duvarlara vurarak yerini arama kurtarma ekiplerine bildirmeye çalışın ve ıslık çalın. Bağırmayı son çare olarak kullanın. Çünkü bağırmak tehlikeli boyutlarda toz yutmana neden olabilir.
- Sabitlenmemiş eşyalarınızdan uzak durun.
- Hayat üçgeni oluşturmak için ‘Çök-Kapan-Tutun’ pozisyonunu alın.
- Cam ve pencerelerden uzak durun. Kırılabilecek eşyalara yaklaşmayın.
- Sarsıntı başladığında yataktaysanız oradan ayrılmayın. Üzerinize düşecek ağır bir eşya yoksa bir yastıkla başınızı koruyun; varsa en yakındaki güvenli alana geçin.
- Merdivenlere ya da çıkışlara doğru koşmayın.
- Sarsıntı bitene kadar içeride kalın, ancak sarsıntı bitince dışarı çıkmak güvenlidir. Sarsıntı sırasında binayı terk etmeye çalışmayın.
- Balkona çıkmayın. Balkonlardan ya da pencerelerden atlamayın.
- Asansör kullanmayın. Asansörde iseniz ilk durabilecek katta inin.
- Olası yangın riskine karşın kibrit ya da çakmak yakmayın.
- Acil çıkış yolu, yangın merdiveni gibi tahliye alanlarını açık tutun.
- Elektrik düğmelerine dokunmayın.
- Tekerlekli sandalyede iseniz tekerlekleri kilitleyerek başınızı ve boynunuzu korumaya alın.
- Mutfak, imalathane, laboratuar gibi iş aletlerinin bulunduğu yerlerde; ocak fırın ve bu gibi cihazları kapatın. Dökülebilecek malzeme ve maddelerden uzaklaşın.
- Sarsıntı geçtikten sonra elektrik, gaz ve su vanalarını kapatın; soba ve ısıtıcıları söndürün.
- Daha önceden hazırlanmış acil durum çantası ile gerekli olan eşya ve malzemeyi yanınıza alarak binayı daha önce tespit ettiğiniz yoldan derhal terk edip belirlenmiş olan toplanma alanınıza gidin. Eşyalardan çok canınızı düşünün.
- Her büyük depremden sonra mutlaka artçı deprem olur. Artçı depremler zaman içerisinde seyrekleşir ve büyüklükleri azalır. Artçı depremler hasarlı binalarda zarara yol açabilir. Bu nedenle sarsıntılar tamamen bitene kadar hasarlı binalara girmeyin.
- Artçı depremler sırasında da ana depremde yapmanız gerekenleri yapın.
- Enerji hatlarından, diğer binalardan, direklerden, ağaçlardan ve duvar diplerinden uzaklaşın.
- Açık arazide çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olun. Ellerinizi başınızın üzerine koyun ve koruyun.
- Olası Tsunami riskine karşın deniz kıyısından uzaklaşın.
- Toprak kayması, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunmayın. Böyle bir ortamda bulunuyorsanız, en seri şekilde güvenli bir ortama geçin.
- Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı tedbirli olun.
- En büyük tehlike binaların dış duvarlarının yıkılmasıdır. Depremle ilgili çoğu ölüm çöken duvarlar, parçalanan camlar ve düşen eşyalardan kaynaklanmaktadır.
- Vitrinlerden, kırılabilecek, devrilebilecek eşyaların bulunduğu raflardan ve dolaplardan uzak durun.
- Büyük kolonların yanında durmaya çalışın.
- Uyarı ve anonsları dinleyin, yetkililerin talimatlarına uyun.
- Yangın çıkışlarına ve yürüyen merdivenlere koşmayın.
- Asansör kullanmayın. Asansörde iseniz ilk durabilecek katta inin.
- Rahat hareket edebilecek biçimde elinizdeki gerekli olmayan eşyaları bırakın.
- Kaza ve çarpmalara dikkat edin.
- Araç karayolunda seyir halindeyken sarsıntı olursa ve bulunduğunuz yer güvenli ise (bina, ağaç, direkler yanında, üstgeçit altlarında durmaktan sakınarak) yolu kapatmadan, sağa yanaşıp durun. Kontak anahtarını yerinde bırakıp, pencereler kapalı olarak araç içerisinde bekleyin. Güvenlikli, açık ve trafiği aksatmayan bir alanda iseniz kapıları kilitlemeden araçtan çıkın.
- Radyodan hasar, trafik ve diğer konularda bilgi almaya çalışın.
- Büyük kamyon ve tankerlerden uzak durun.
- Tünel giriş-çıkışlarında durmayın. Bir tünelin içinde iseniz ve çıkışa yakın değilseniz, aracınızı durdurup aşağıya inin ve aracın yanına geçip, ‘Çök-Kapan-Tutun’ hareketini uygulayın.
- Kapalı bir otoparkta iseniz; arabanızın dışına çıkıp yanına yan yatıp ayaklarınızı karnınıza çekerek, ellerinizi de başınızın üstüne kavuşturun. Üzerinize yıkılacak tavan, tünel gibi büyük kitleler aracı belki ezecek, ama yok etmeyecektir. Araç içinde olduğunuz takdirde, üzerinize düşen bir parça ile ezilebilirsiniz.
- Metro ya da trende iseniz; gerekmedikçe, kesinlikle metro ve trenden inmeyin. Elektriğe kapılabilir veya diğer bir tren size çarpabilir.
- Aracın içinde sıkıca tutturulmuş askı, korkuluk veya herhangi bir yere sıkıca tutunun.
- Üst raflara konulmuş eşyalar düşebilir. Başınızı kollayın ve koruyun.
- Elektrikler kesilmiş ise kısa süre sonra acil durum ışıkları yanacaktır, bu esnada paniklemeyin.
- Yetkililerin yönlendirmelerini dinleyin. Anonslara uyun.
- Hemen dışarı çıkmaya çalışmayın. Dışarı çıkınca ters yönden gelebilecek araçlara dikkat edin.
- Etkinlik esnasında salon karanlık olabilir. Panik yapmadan yetkililerin yönlendirmelerine uyun.
- Başınızı elleriniz veya herhangi bir eşya ile koruyun.
- Tavanda herhangi bir büyük aydınlatma elemanı varsa bunların altından uzaklaşın.
- Acil durum yönlendirmelerine, anonslara uyun, yangın çıkışına doğru hemen koşmayın.
- Stadyumda iseniz en güvenli yer sahanın ortasıdır. Sakin bir şekilde oraya ulaşmaya çalışın.
- Bulunduğunuz yerde kalın. Koşmayın ve bağırmayın.
- Pencerelerden, raf ve dolap gibi eşyalardan uzak durun.
- Sınıfta iseniz sıranızın hemen yanına veya altına çöküp, bir elinizle sırayı tutarak diğer elinizle veya çanta, kitap vb. bir eşyayla başınızı koruyun.
- Öğretmenlerin ve diğer görevlilerin talimatlarına uyun. Sarsıntı sonrasında okul bahçesinde toplanın.
SEL VE TAŞKIN
- Evde ya da işyerinde iseniz, pencere ve kapıları korumak için taşınabilir engeller yerleştirin.
- Bazı durumlarda bütün kapıları açarak suyun binanın içinden akmasına izin vermek çok daha iyidir; böylece su basıncının yapının taşıyıcı sistemine zarar vermesi önlenebilir.
- Telefon, sadece acil durumlarda kullanılmalıdır.
- Su yatağı ve çukur bölgeleri hemen terk edin.
- Sel bölgesini hemen terk ederek yüksek ve güvenli bölgelere gidin ancak asla sudan karşıdan karşıya geçmeye çalışmayın, çünkü su aniden derinleşebilir.
- Elektrik çarpma riskine karşın elektrik kaynaklarından uzak durun.
- Sel suları kanalizasyon ve zehirli kimyasal maddeler de içerirler. Çocukların sel suları ile oynamasına müsaade etmeyin.
- Binayı terk ederken elektrik ve su vanaları kapatın.
- Işığa ihtiyacınız olduğunda pilli fener kullanın.
- Evinizdeki küvet ve bidonları şebeke suyunun kirlenme ihtimaline karşı temiz su ile doldurun.
- Araç kullanıyor iseniz asla su ile kaplı yoldan gitmeye çalışmayın. Ani sellerin meydana getirdiği ölümlerin yarısı araç içindedir.
- Araçta herhangi bir arıza oluştuysa hemen terk ederek yüksek bir yere çıkın.
HEYELAN
- Binadan çıkmak ve heyelan bölgesinden uzaklaşmak için yeterli vaktiniz yoksa içeride kalın.
- Sağlam eşyaların altında ve ya yanında hayat üçgeni oluşturarak ‘Çök-Kapan-Tutun’ hareketini uygulayın.
- Açık alandaysanız; tehlike anında heyelan veya çamur akıntısının yolundan uzak durarak hemen mümkün olduğu kadar yükseklere doğru uzaklaşın ve çevrenizde yaşayan insanları toprak kaymasına karşı uyarın.
- Çamur ve moloz akmasından kaçabilecek zamanınız veya etrafınızda arkasına saklanacağınız sağlam bir yapı yoksa ‘Çök-Kapan-Tutun’ hareketi ile başınızı ve boynunuzu koruyun.
TSUNAMİ (BÜYÜK DENİZ DALGALARI)
- Küçük bir depremde bile Tsunami olabilir. Hemen yüksek yerlere doğru gidilmelidir.
- Deniz yanında yalıyar biçiminde yüksek bir yamaç varsa hemen yüksek yerlere doğru gidin.
- Tsunami'nin ilk dalgası geldikten sonra tehlikenin geçtiğini sanmayın bazen ikinci dalga ilk dalgadan daha büyük olabilir.
- Radyodan Tsunami haberlerini dinleyip gerekenleri yapın. Yetkililerin yönlendirmelerine uyun.
HORTUM
- Hortum gördüğünüzde suyu, elektriği ve gazı (LPG) kaynağından kesin, yangın oluşmuşsa gerekli şekilde müdahale edin.
- Şiddetli şimşekle birlikte gözlenen fırtınalar, bulunduğunuz bölgeyi tehdit etmeye başladığında, en son bilgi ve talimatları almak için radyo ve TV haber yayınlarını dinleyin.
- Bir hortum görüldüğünüzde, pencereden, kapılardan ve dış duvarlardan uzakta kalın. Başınızı düşen nesnelerden ya da uçuşan döküntüden koruyun.
- Evde ya da küçük bir yapıda, bodruma zemin katına ya da sığınağa gidin. Eğer bodrum yoksa alt kattaki tuvalet, koridor gibi bir iç bölüme gidin. Her iki durumda da (ağır bir masa gibi) dayanıklı bir şeyin altına girin ve tehlike geçinceye kadar orada kalın.
- Okulda, herhangi bir sağlık biriminde, fabrika ya da alışveris merkezinde iseniz, önceden belirlenmiş sığınak yerlerine gidin. En alt kattaki iç koridorlar genellikle en güvenilir yerlerdir. Pencerelerden ve açık yerlerden uzak durun. Görevli personel ve yetkililer ile işbirliği yapın, talimatlara sakince uyun.
- Yüksek katlı bir binada iseniz, mümkünse en alt kattaki küçük iç odalara ya da koridorlara ulaşın.
- Araçta iseniz dayanıklı bir yapıya gitmeye çalışın.
- Eğer yakınlarda bir sığınak yoksa en yakın hendeğe veya bir ark (dar ve derince su kanalı) içine ellerinizle başınızı siper yaparak yüzükoyun uzanın.
- Araba veya diğer bir araç içinde iseniz hortumdan kaçmaya çalışmayın. Bu fırtınaların süratli ve düzensiz hareketiyle başa çıkılmaz.
